„Dekada mroku i nadziei. Piła i Północna Wielkopolska w okresie przełomu 1980-1989” – relacja z wernisażu

Solidarność, kartki na mięso, koncert Dżemu… czyli Piła lat 80- i 90-tych w fotografii – takiej prezentacji jeszcze nie było…

To wystawa o tym, jak wyglądała Piła w latach 80-tych i 90-tych XX wieku. Czym żył wówczas region pilski? Jak tworzyła się nasza pilska Solidarność? Ilu mieszkańców wyszło na deptak, by wziąć udział w wiecu? Ale i o tym, jak wyglądały sklepowe półki i targ uliczny, czym jeździli pilanie, jak wyglądali… i w końcu jakie gwiazdy muzyki odwiedziły nasze miasto. Perełek jest mnóstwo! Gorąco polecamy.

Biuro Wystaw Artystycznych Powiatu Pilskiego zaprasza na kolejną wystawę dawnych zdjęć Piły. Po prezentacji fotografii Romana i Andrzeja Zaranków, która okazała się jednym z największych wydarzeń wystawienniczych ostatnich lat, czas na kolejne dzieje miasta uwiecznione w fotografii. Za nami wernisaż.

Galeria BWA PP wypełniła się po brzegi. Pilanie już wiedzą: wystawa „Dekada mroku i nadziei. Piła i Północna Wielkopolska w okresie przełomu 1980-1989”  to ekspozycja niezwykła. Po „Zarankach” – tak nazywają pierwszą z cyklu prezentacji zdjęć dawnej Piły w Galerii – czekali na kolejną porcję zdjęć miasta mocno niecierpliwie. I jak podejrzewali – jest i ciekawie i wzruszająco. Dla tych, którzy żyli w tamtych czasach i przeżywali lata przełomu, upadek systemu socjalistycznego i budzenie się w Polsce demokracji, to eksplozja wspomnień. Dla młodzieży – niezwykła lekcja poznawcza.

– Zrealizowany w 2023 roku projekt pt. „Wymiary nowoczesności w odsłonach 1946-1989. Piła w fotografiach Romana i Andrzeja Zaranków” okazał się jednym z największych wydarzeń w ostatnich latach, a będącą jego częścią wystawę pt. „Nowa tożsamość miasta. Piła na przestrzeni lat 1946-1989” obejrzało grubo ponad 5000 osób. To jest chyba rekord wszechczasów! Mam nadzieję, że obecna wystawa pobije ten rekord, bo „bliższa koszula ciału”, a lata 80-te i 90-te dla wielu z nas są o wiele bliższe, bo w nich żyliśmy – mówił Edmund Wolski, dyrektor BWA PP, otwierając wystawę.

Ta pokazuje dwie najważniejsze dekady w ostatnich dziejach kraju. Lata 80-te, gdy nic nie było jasne i pewne i lata 90-te, kiedy nastąpił wybuch demokracji, samorządności, przedsiębiorczości, kiedy społeczeństwo zaczęło się organizować i przeżywać wszystko na nowo.

– Zbitka tych dwóch dekad to niesamowity czas w historii. Myślę, że wam nigdy coś takiego się nie przydarzy – dodał dyrektor Wolski, zwracając się do młodych osób, którzy licznie uczestniczyli w spotkaniu – żyć na przełomie dwóch systemów politycznych i dożyć, i zobaczyć, jak bezkrwawo upada tak potężny system, jakim była komuna… To coś co pamięta się na całe życie. I co się docenia.

– Wolność nie jest dana raz na zawsze. Całe społeczeństwo musiało posłuchać przywódców i im zaufać, żeby demokracja mogła w Polsce się narodzić. Pierwsze lata były bardzo smutne i ciężkie – protesty, strajki, zawód społeczny… Ale nic co dobre, nie powstaje za pstryknięciem palców… Rodzi się w bólu. Dziś widzimy jak bardzo było warto. O tym jest ta wystawa – mówił Edmund Wolski – Dla tych, którzy wtedy żyli – to dobre wspomnienia i ważna refleksja na temat, gdzie osobiście jestem dzisiaj. Jak ma się do tamtych marzeń, oczekiwań dzisiejsza rzeczywistość? Czy to spełnienie, czy zawód? Czy o takiej Polsce myśleliśmy wtedy, uczestnicząc w wiecach i demonstracjach? Ja myślę, że choć czasy były trudne, było warto. Daliśmy radę!       

Fotografie, które stworzyły tę niezwykłą ekspozycję, zostały wybrane przez Edmunda Wolskiego, kuratora wystawy, z kilku tysięcy pozyskanych od autorów – fotoreporterów, mieszkańców miasta, działaczy solidarnościowych, a także z Muzeum Okręgowego w Pile. Najwięcej jest autorstwa nieżyjącego już Romualda Ereńskiego – jednego z najlepszych fotoreporterów w historii naszego regionu, który współpracował przez lata  z Tygodnikiem Pilskim, oraz Daniela Cichego, który również na przełomie lat 80 i 90 pracował dla różnych redakcji, m.in. dla Tygodnika Nowego, a ponadto pasjonuje się od najmłodszych lat fotografią reporterską i artystyczną.

– To dokładnie 415 zdjęć. Więcej nie można było zmieścić… Jak wiecie państwo, głównym zadaniem BWA jest promocja sztuki współczesnej. Stąd w dużej galerii, gdzie obecnie prezentujemy piękną wystawę malarstwa Adama Marczukiewicza, zawsze będzie sztuka. A na dwóch kolejnych salach – w tzw.  Galerii Debiutów i w małej galerii historycznej pokazujemy „Dekadę mroku i nadziei”. Dodam, że zbiór fotografii, który został przygotowany pod kątem tej wystawy pozostanie w BWA PP jako tzw. archiwum Piła. W zbiorze już są fotografie – 50 sztuk – które po pierwszej wystawie przekazał Galerii pan Andrzej Zaranek. 

Pomysł wystawy zrodził się w BWA PP rok temu, podczas prezentacji fotografii Romana i Andrzeja Zaranków.

– To wtedy doszliśmy w Biurze Wystaw Artystycznych do wniosku, że ten temat należy kontynuować. I ta wystawa „Dekada mroku i nadziei”, którą otworzyliśmy dzisiaj, to niejako tom drugi tej opowieści – mówi Edmund Wolski, dyrektor BWA PP.  

Do wystawy powstała wspaniale wydana książka, którą otrzymali uczestnicy wernisażu.

Gościem spotkania był m.in. Waldemar Jordan, pierwszy wojewoda pilski po przełomie (sprawował urząd od 1990 do 1993 r.), a także Daniel Cichy – jeden z autorów fotografii.

Marek Fijałkowski, kustosz Muzeum Okręgowego w Pile, wygłosił wykład – z multimedialną prezentacją – na temat pilskiej Solidarności.  

BWA PP zaprasza na wystawę do 10 stycznia. Wstęp jest bezpłatny.

Dofinansowano ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”