Najpierw plener – teraz wystawa

Zadanie „Przystanki Polskości” wraz z plenerem fotograficznym „Z Powstania Wielkopolskiego na wojnę z bolszewikami” dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017 – 2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej #wiktoria1920”

Fotograficy udali się tropem bohaterów Bitwy Warszawskij

Fotograficy – zarówno profesjonalni, jak i amatorzy fotografii – m.in. z Piły i Poznania wzięli jakiś czas temu udział w fotograficznym plenerze zorganizowanym w Hercowie, w gminie Wyrzysk, przez nasze Biuro Wystaw Artystycznych i Usług Plastycznych.

Plener (o którym pisaliśmy już na naszych stronach), miał kontekst historyczny: jego celem było zbudowanie dokumentacji dotyczącej bohaterów z terenu powiatu pilskiego, którzy walczyli w wojnie polsko – bolszewickiej. Uczestnicy pleneru wzięli udział we wspólnym objeździe po wsiach i miasteczkach powiatu, odwiedzając miejsca historycznie ważne dla realizowanego zadania. Fotografowali miejsca naznaczone historią i pamiątki po Bohaterach.

Teraz przyszedł czas na zaprezentowanie efektów tej pracy. W Galerii BWA otworzyliśmy wystawę pt: „Z Powstania Wielkopolskiego na wojnę z bolszewikami” przedstawiającą zdjęcia wykonane przez fotografików podczas pleneru.

Edmund WOLSKI, dyrektor BWAiUP w Pile: Efektem tych działań jest obecna wystawa w naszej Galerii. Każdy z uczestników objazdu przekazał po dwie wydrukowane prace, które stworzyły ciekawą ekspozycję. Powstało także wydawnictwo z fotografiami powstałymi podczas pleneru. Wybrane fotografie zostały także wykorzystane do opracowania i realizacji Szlaku historycznego „Przystanek Piła i okolice” oraz w publikacjach stanowiących część przedsięwzięcia, m.in. w broszurze pt. „Przystanek Piła i okolice. Bitwa Warszawska – osoby i wątki z Północnej Wielkopolski”.

Plener fotograficzny dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017 – 2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej”.

***

UWAGA: Otwarcie wystawy, ze względów epidemiologicznych, odbyło się bez udziału publiczności. Na zdjęciach organizatorzy pleneru: Katarzyna Olter – komisarz pleneru, Roman Chwaliszewski – konsultant historyczny pleneru i Edmund Wolski – dyrektor BWA i UP w Pile. Wystawę można oglądać w Galerii BWA codziennie w godzinach od 9.00 do 15.00; w środy do 19.00, zgodnie z obowiązującymi obostrzeniami w związku z COVID-19 (max. 5 osób jednocześnie, maseczki, odstępy, dezynfekcja dłoni).

***

– Powiat Pilski jest częścią Północnej Wielkopolski, regionu, który w listopadzie 1918 r. nie znalazł się w granicach odrodzonej Polski, lecz musiał polską państwowość sobie wywalczyć w Powstaniu Wielkopolskim, które wybuchło 27 grudnia 1918 r. i trwało 28 czerwca 1919 r., kiedy to został podpisany Traktat Wersalski. Uczestniczyło w nim wielu mężczyzn z naszego regionu. Wielu walczyło w szeregach 4. oraz 7. Pułków Strzelców Wielkopolskich. Po zwycięskim Powstaniu formacje te zostały przemianowane: 4 Pułk Strzelców Wielkopolskich na 58 Pułk Piechoty, 7 Pułk Strzelców Wielkopolskich na 61 Pułk Piechoty Wielkopolskiej. Oba pułki brały udział w wojnie Polski z bolszewikami, przechodząc jej cały szlak bojowy z Bitwą Warszawską włącznie. Na froncie zginęło kilkuset żołnierzy wywodzących się z terenu Powiatu – mówi Roman Chwaliszewski, historyk i regionalista, konsultant historyczny organizowanego pleneru.

– To bardzo ciekawy projekt edukacyjny: artyści udali się śladem bohaterów Bitwy Warszawskiej – okazuje się, że na terenie powiatu pilskiego było kilkuset uczestników tej bitwy; wielu żołnierzu zginęło, tak że nie jest to projekt oderwany od rzeczywistości – mówi Edmund Wolski, dyrektor BWAiUP.

Aby wykonać zadanie, fotograficy (w projekcie bierze udział 8 osób) udali się w trakcie trwania pleneru na objazdową wycieczkę po powiecie – towarzyszył im wspomniany historyk Roman Chwaliszewski. W pierwszej części wycieczki odwiedzili Dębno, Łobżenicę i Fanianowo; cmentarz z mogiłą poległych pod Wysoką oraz mogiły 9 uczestników bitwy Warszawskiej. W Dębnie przeszli przez park przy DPS pod kamień upamiętniający pobyt Józefa Piłsudskiego w tym miejscu w 1921 r. Wysłuchali opowieści R. Chwaliszewskiego o działalności patriotycznej Koczorowskich i Jezierskich – właścicieli Dębna i okolic. Odwiedzili m.in. cmentarz parafialny w Nowinach, gdzie znajduje się mogiła kpt. Teofila Spychały – urodzonego w Liszkowie (gm. Łobżenica), uczącego się w szkole w Fanianowie, gdzie dziś znajduje się z kronika szkolna z wpisami dotyczącymi wojny 1919-1920. Kpt. Spychała walczył na wielu frontach, m.in. pod Verdun. 28 grudnia 1918 roku T. Spychała wstąpił do wojsk powstańczych, a 5 stycznia 1919 roku jako oficerowi powierzono mu komendę nad oddziałami powstańczymi na terenie powiatu wyrzyskiego. Kierował walkami o Wyrzysk, Osiek oraz dwukrotnie szturmem sił powstańczych na Wysoką. Jako dowódca kompani piechoty 61 pułku piechoty wielkopolskiej walczył w wojnie polsko – bolszewickiej.

Takich opowieści o bohaterach naszego regionu związanych z Bitwą Warszawską tego dnia było co niemiara. Bo jest o kim mówić. Por. Kazimierz Rybicki, ppłk. Jan Sławiński, Józef Kowalski i Jan Kowalski z Gromadna, Bogdan Bederski…

Fotograficy udali się także do Glesna, Wyrzyska i Osieka nad Notecią. W Gleśnie wysłuchali m.in. opowieści o rodzinach Bnińskich h. Łodzia i Chłapowskich h. Dryja, o patriotycznej działalności właścicieli i księży proboszczów (m.in. ks. Remigiusz Watta- Skrzydlewskiego, ks. Kowalskiego, ks. Grzędy).

Fotografowali m.in. dwór i kamień upamiętniający Alberta Andersa – ojca gen. Władysława Andersa, który zarządzał tutejszą Stadniną Koni Remontowych dla Wojska Polskiego. W 1921r. wizytował ją Józef Piłsudski, a także budynek dawnego Starostwa Powiatowego przy ul. Bydgoskiej (gościli w nim m.in. Józef Piłsudski (1921), Edward Rydz-śmigły (1937), Władysław Raczkiewicz (1938).

Kolejnymi przystankami było Bąkowo, a potem Krostkowo. Uczestnicy pleneru odwiedzili cmentarz z mogiłami niektórych powstańców i wojaków m.in. Karnowskich, a także kościół św. Mikołaja i plebanię z pamiątkami po błogosławionym bp. Michale Kozalu – od 1.05.1920r. administratora tutejszej parafii, który w pracy duszpasterskiej rozwijał patriotyzm i ofiarność na rzecz potrzeb wojennych wśród parafian. Wspominano także ks. Stefana Schönborna osadzonego w karnym obozie za gromadzenie środków na potrzeby powstania wielkopolskiego.

Następnie przez Dębówko Nowe grupa dotarła do Białośliwia i dalej do Pobórki Wielkiej oraz Wysokiej, gdzie m.in. odwiedzono cmentarz z grobami uczestników wojny polsko-bolszewickiej (m.in. żołnierza Batalionu Aerodynamicznego (Balonowego) Jana Bohna). Ostatnim miejscem wycieczki było Gromadno. Tu obejrzano kościół pw. św. Jakuba Apostoła, dzwonnicę, tablicę pamiątkową ku czci uczestników Powstania. Wszystko zostało uwiecznione w fotografiach.

– Każdy z artystów uczestniczących w plenerze wybrał dwie fotografie, które zostały wykorzystane do realizacji zadania „Przystanki Polskości” – do utworzenia Przystanków Historycznych i wystawy „Z Powstania Wielkopolskiego na wojnę z bolszewikami”.

Prezentacji prac towarzyszyła prelekcja o wymowie narodowej i patriotycznej przeprowadzona przez komisarza pleneru – historyka.

Wydarzenie odbywa się w roku 100-lecia Bitwy Warszawskiej i zostało dofinansowane ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej”.