Nie żyje Tadeusz Wyrwa–Krzyżański
Pilski artysta malarz, grafik, rysownik, poeta i prozaik zmarł w czwartek wieczorem (23 maja br.).
Tadeusz Wyrwa – Krzyżański przez lata swojej kariery był twórcą wyjątkowym, niezwykle ważnym dla kultury naszego miasta i kraju. Jest autorem 4 tomów prozy i 37 tomów poetyckich (miał okres, że wydał 20 książek jednym rzutem, w ciągu zaledwie kilku lat!). Był też twórcą – zwłaszcza jako poeta – niezwykle cenionym. Tak podczas wernisażu wystawy „Siwe dziecko” jaka miała miejsce w naszej Galerii BWA w ub. roku (2018) opowiadał o tej twórczości Dariusz Tomasz Lebioda, krytyk literacki i artystyczny, autor wielu książek eseistycznych poświęconych poezji XIX i XX wieku:
– Mamy do czynienia z wielką osobowością kultury nie tylko wielkopolskiej, ale kultury polskiej! Nie waham się powiedzieć, że mamy do czynienia z geniuszem. Bo tylko geniusz tak potrafi zawłaszczać świat i tak potrafi ten świat odzwierciedlać w swoich dziełach. Tadeusz Wyrwa – Krzyżański zawsze był osobowością ważną dla kultury Polski. W latach 80-tych XX wieku nie było praktycznie czasopisma, w którym stale nie pojawiłby się Tadeusz Wyrwa – Krzyżański. Kwiat krytyki polskiej pisał o poezji Tadzia. Kogo tam nie ma! I Barańczak i Balcerzak, i wielcy poeci, którzy odpowiadają na jego listy. Było w nim coś ze Stachury, z Milczewskiego – Bruno, potrafił natychmiast się zawinąć i przerzucić z jednego krańca Polski, na jej drugi kraniec. Był przy tym zawsze poetą wybitnym.
____________________________________________________________________
Tadeusz Wyrwa – Krzyżański urodził się 21 października 1947 w Kuźnicy Czarnkowskiej. Mieszkał i pracował w Pile. Uhonorowany odznaczeniem ,,Zasłużony dla kultury polskiej” (2006).
Jest autorem 4 tomów prozy i 37 tomów poetyckich, m.in. ,,Dom ust” (1977, Poznań, Wydawnictwo Poznańskie), ,,Wyprawa przeciwko podróży” (1989, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy), ,,Wybrane wiersze” (2006, Bydgoszcz, Instytut Wydawniczy ,,Świadectwo”), ,,Miary do trumny” (2014, Piła, BWAiUP). Ogłosił 9 książek dla dzieci. Wiersze dla dzieci znajdują się obecnie w podręcznikach szkolnych wydawanych przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Prace plastyczne prezentował w kraju i za granicą na ponad 20 wystawach, m in.: „Tuszowanie, tuszowanie” Galeria na Pięknej, Warszawa 1989; „Wspólnota utrat” Galeria „Hadar”, Kraków, 1992; „Pastele”, BoreyArtGallery, Skt. Petersburg,1993; „Rysunki”, BWA Leszno, 1994; „Pokaz I”, Hamburg, 1996; „Z księgi symboli”, BWA Piła,2004.
Ukazało się 7 jego tek graficznych.
Redagował i wydawał almanachy, a także książki poetów: Janusza Żernickiego, Krzysztofa Gąsiorowskiego, Leszka Żulińskiego i wielu innych.
Za swoją pracę twórczą otrzymał m.in. Nagrodę redakcji „Ziemia Nadnotecka”, Nagrodę Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich im. Wilhelma Macha, za najlepszy debiut w prozie, Nagrodę im. Stanisława Piętaka, Medal Nowej Sztuki, Nagrodę ,,Czerwonej Róży” – Pierścień, Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki (wspólnie m.in. z Hanną Krall i Piotrem Kuncewiczem), Nagrodę UNESCO – Światowego Dnia Poezji.
_________________________________
Dariusz Tomasz Lebioda o pisarstwie Tadeusza Wyrwy Krzyżańskiego:
„Tadeusz Wyrwa-Krzyżański należy do wąskiego grona najwybitniejszych nowoczesnych poetów polskich i można go śmiało postawić w rzędzie najważniejszych innowatorów naszego języka (…). Poezja tego autora jawi się jako szlachetna walka z pozą i udawaniem, z chwilowymi modami i fanaberiami – walka z materią języka i słowa, chęć utrzymania kierunku i żelaznej konsekwencji twórczej, nawet za cenę najwyższą (…).
O pracach plastycznych Tadeusza Wyrwy – Krzyżańskiego Dariusz Lebioda mówił tak: – Ta cieniutka kreska Tadeusza Wyrwy – Krzyżańskiego… Dla mnie to odzwierciedlenie jego subtelnego wnętrza. Tadeusz zawsze był mocnym mężczyzną: świetnie zbudowany, silny, twardo stojący na nogach. I ten mężczyzna, ten człowiek, który powinien malować jakieś wielkie plany z rozmachem, on cyzelował, bawił się w te kreseczki. I opanował kreskę do takiej perfekcji, że potrafił zrobić to, co tu widzimy: cień, światło, głębię czerni, wydobycie na plan pierwszy elementów, które wyglądają, jakby były w ruchu… Tadeusz pokazuje w swojej plastyce świat jakby po wybuchu, po jakiejś ogromnej destrukcji. Jeśli w poezji mamy budowanie, kształtowanie, układanie cegieł, budowanie murów, tworzenie domów, to w twórczości plastycznej – proszę popatrzeć na te rysunki… – wszędzie jest destrukcja! Jest to jakby antyteza jego poezji.
_____________________________________________________________________________________
Msza św. pogrzebowa odbędzie się w poniedziałek, 27 maja o godz. 12.00 w Kościele pw. św. Antoniego z Padwy, uroczystość pogrzebowa o godz. 13.00 na cmentarzu komunalnym w Pile.